Rok 1939. Konsekwencje dla Polaków na Litwie

Abstract

Wybuch II wojny światowej przyniósł nieodwracalne zmiany w historii Polaków na Litwie. Utracili oni polską państwowość na Wileńszczyźnie i zostali pozbawieni swojej tożsamości. Wcielenie Litwy latem 1940 r. do ZSRR na długie lata poddało wszystkich mieszkańców rusyfikacji i sowietyzacji. Polacy pozbawieni zostali niemal całkowicie inteligencji, która zmuszona była do tzw. repatriacji do Polski Ludowej, ponieważ pozostawanie w Wilnie jednoznacznie groziło aresztami i zsyłką do łagrów. Stanowili oni odtąd warstwę ludności ubogiej, źle wykształconej, nie odgrywającej żadnej znaczącej roli. Na Litwie, pozbawieni szkół z polskim językiem nauczania, szybko się lituanizowali. Na Wileńszczyźnie zachodził proces rusyfikacji mimo możliwości pobierania nauki w szkołach sowieckich z polskim językiem nauczania. Ta możliwość uczenia się po polsku spowodowała, że społeczność polska przetrwała okres sowiecki, a w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku na fali odrodzenia narodowego, wraz z odrodzeniem niepodległości Litwy, odrodziły się polskie organizacje społeczne i kulturalne.